Γράφει ο Παντελής Σταυρινού, Διευθυντής Νευροχειρουργός του Νοσοκομείου Metropolitan Hospital.
Γενικά
Τα σηραγγώδη αγγειώματα (ή αλλιώς καβερνώματα ή κρυπτικά αγγειώματα ή αιμαγγειώματα-αν και ο τελευταίος όρος είναι λάθος) είναι αγγειακές δυσπλασίες και συγκεκριμένα ένα συνοθύλευμα παθολογικών αγγείων στον εγκέφαλο και μερικές φορές και στο νωτιαίο μυελό (Εικόνα 1). Μοιάζει λίγο με «βατόμουρο» και είναι γεμάτο με αίμα το οποίο ρέει αργά στα αγγεία του. Το μέγεθος μπορεί να ποικίλει, από ελάχιστα χιλιοστά μέχρι μερικά εκατοστά.
Εικόνα 1. Σχηματική απεικόνιση σηραγγώδους αγγειώματος. Προσέξτε τη χαρακτηριστική απεικόνιση σαν «βατόμουρο».
Αιτιολογία
Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν υπάρχει σαφής αιτιολογία. Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει κληρονομική προδιάθεση (περίπου στο 20%), αλλά τα περισσότερα σηραγγώδη αγγειώματα εμφανίζονται σποραδικά, δηλ. δεν υπάρχει κάποια κληρονομική προδιάθεση.
Συμπτώματα
Τα περισσότερα σηραγγώδη αγγειώματα δεν προκαλούν συμπτώματα, αλλά όταν είναι συμπτωματικά τότε συνήθως παρουσιάζονται:
- Επιληπτικές κρίσεις
- Κεφαλαλγία (πονοκέφαλος)
- νευρολογικά προβλήματα, όπως ζαλάδα, διαταραχές ομιλίας (δυσαρθρία), διπλωπία, προβλήματα ισορροπίας και τρόμος
- Αδυναμία, μούδιασμα, κόπωση, προβλήματα μνήμης και δυσκολία συγκέντρωσης
Η σοβαρότητα και η διάρκεια των συμπτωμάτων μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τον τύπο του αγγειώματος και την τοποθεσία του.
Προβλήματα μπορεί να προκύψουν εάν ένα σηραγγώδες αγγείωμα αιμορραγήσει. Αυτό συμβαίνει επειδή τα κύτταρα που δημιουργούν τα αγγεία του σηραγγώδους αγγειώματος είναι συχνά πιο λεπτά από εκείνα των κανονικών αιμοφόρων αγγείων, πράγμα που σημαίνει ότι είναι επιρρεπή σε διαρροή αίματος.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αιμορραγία είναι περιορισμένη αλλά μπορεί να συμβούν και σοβαρές αιμορραγίες οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα ή και να είναι απειλητικές για τη ζωή του ασθενούς.
Κίνδυνος Αιμορραγίας
Ο κίνδυνος αιμορραγίας ποικίλλει από άτομο σε άτομο, ανάλογα με το καβέρνωμα έχει αιμορραγήσει νωρίτερα ή όχι.
Εάν δεν έχει αιμορραγήσει (μή ραγέν) τότε ο κίνδυνος αιμορραγίας είναι λιγότερο από 1% κάθε χρόνο.
Εάν το καβέρνωμα έχει ήδη αιμορραγήσει τότε ο κίνδυνος να ξανααιμορραγήσει είναι κάπου μεταξύ 4% και 25% κάθε χρόνο.
Στην μαγνητική φαίνεται καθαρά μια αιμορραγία στην περιοχή του στελέχους (και συγκεκριμένα στη “γέφυρα”, κοντά στο έδαφος της 4ης κοιλίας) από σηραγγώδες αγγείωμα (καβέρνωμα). (Προσωπικό αρχείο νευροχειρουργού Π. Σταυρινού).
Αντιμετώπιση
Πολλά σηραγγώδη αγγειώματα (καβερνώματα) δε χρήζουν αντιμετώπισης, παρά μόνο παρακολούθησης, και τα συμπτώματα όπως πχ. οι επιληπτικές κρίσεις ελέγχονται με φάρμακα. Αν ένα αγγείωμα όμως έχει ήδη αιμορραγήσει ή αν ο κίνδυνος να αιμορραγήσει είναι μεγάλος,τότε χρειάζεται αντιμετώπιση. Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι:
- Χειρουργική αφαίρεση: Είναι συνήθως η προτιμώμενη λύση μια και είναι εξαιρετικά αποτελεσματική, τόσο στον έλεγχο των συμπτωματων όσο και στο να μηδενίσει τον κίνδυνο αιμορραγίας
- Στερεοτακτική ακτινοβολία (ακτινοχειρουργική): Η εντοπισμένη ακτινοβολία (όπως πχ. με Cyberknife, γ-knife κλπ.) προκαλεί προοδευτική ρίκνωση του αγγειώματος. Η αποτελεσματικότητα της ακτινοχειρουργικής στο να προφυλάσσει απο αιμορραγία είναι ασαφής