Γράφει ο Παντελής Σταυρινού, Διευθυντής Νευροχειρουργός του Νοσοκομείου Metropolitan Hospital.
Γενικά
Η οσφυϊκή δισκεκτομή είναι η χειρουργική διαδικασία αφαίρεσης μιας δισκοκήλης στην κατώτερη μοίρα της σπονδυλικής στήλης (οσφύς=μέση).
Ενδείξεις
Η οσφυϊκή δισκεκτομή έχει ένδειξη προκειμένω να ανακουφιστεί η πίεση από κάποια δισκοκήλη πάνω σε κάποια ρίζα (νεύρο). Στους περισσότερους ασθενείς, τα συμπτώματα της δισκοκήλης ελέγχονται αποτελεσματικά με συντηρητική θεραπεία (δηλ. χωρίς χειρουργείο, με φάρμακα, ξεκούραση, φυσικοθεραπεία κλπ.). Όταν η συντηρητική θεραπεία δεν καταφέρει να ελέγξει τα συμπτώματα, τότε ο νευροχειρουργός ενδεχομένως να βάλει την ένδειξη χειρουργικής αντιμετώπισης με δισκεκτομή. Συγκεκριμένα οι ενδείξεις είναι:
- Πόνος ο οποίος επιμένει περισσότερο από 6 έως 12 εβδομάδες παρά τη συντηρητική αγωγή
- Όταν υπάρχει μυική αδυναμία (πάρεση) κάποιου μυός ή ιππουριδική συνδρομή (υπαισθησία στην περιπρωκτική περιοχή και διαταραχές ουρησης: κατακράτηση ούρων ή μερικές φορές ακράτεια).
- Όταν ο ασθενής παρουσιάζει πολλαπλές εξάρσεις και υφέσεις του πόνου σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα
Τεχνική
Υπάρχουν διάφορες χειρουργικές τεχνικές και όλες έχουν σαν στόχο να αφαιρέσουν το κομμάτι δίσκου που πιέζει και να αποσυμπιέσουν το νεύρο. Οι πιο σύγχρονες τεχνικές είναι οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές (διαδερμική δισκεκτομή) όπως η μικροσκοπική tubular δισκεκτομή και η ενδοσκοπική δισκεκτομή (Εικόνα 1 – 3). Η διαφορά με τις κλασικές, ανοιχτές μεθόδους είναι ότι πραγματοποιούνται μέσα από πολύ μικρές τομές (1 εκ. περίπου) με ελάχιστο τραυματισμό των υγιών ιστών (όπως πχ. των παρασπονδυλικών μυών). Τα πλεονεκτήματα των ελάχιστα επεμβατικών μεθόδων είναι πολλά, όπως για παράδειγμα ελάχιστος πόνος, μειωμένος χρόνος νοσηλείας, μειωμένος κίνδυνος επιπλοκών και καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα.
Εικόνα 1: Αριστερά: Διαδερμική δισκεκτομή.Τοποθέτηση των διαστολέων (dilatators) για τη δημιουργία του καναλιού εργασίας. Δεξιά: ο σωληνοειδής διαστολέας (tubular retractor) έχει τοποθετηθει. Μέσα από τον διαστολέα αυτό θα ολοκληρωθεί η δισκεκτομή.
Εικόνα 2: Τοποθέτηση του ενδοσκοπίου για αφαίρεση οσφυικής δισκοκήλης.
Εικόνα 3: Διαδερμική αφαίρεση εξωτρηματικής (far lateral) δισκοκήλης στο επίπεδο Ο5/Ι1 με πλάγια προσπέλαση υπό καθοδήγηση νευροπλοηγού (Η τεχνική περιγράφηκε για πρώτη φορά απο τον νευροχειρουργό κ. Π. Σταυρινού το 2016)
Συχνές ερωτήσεις γύρω απο την οσφυϊκή δισκεκτομή
Αυτό είναι κάτι που ακούω πολύ συχνά στα πλαίσια του εξωτερικού μου ιατρείου. Η σπονδυλική στήλη και η παθολογία της είναι εξαιρετικά πολύπλοκη και είναι πολλά που ακόμα δεν τα κατανοούμε. Η οσφύς, δηλαδή η «μέση» μας δεν είναι μόνο ο μεσοσπονδύλιος δίσκος, αλλά και οι αρθρώσεις και τα νεύρα καθώς επίσης και ολόκληρο το μυικό σύστημα που στηρίζει τη σπονδυλική στήλη. Συχνά ο πόνος του ασθενούς είναι πολυπαραγοντικός, δηλαδή έχει πολλές αιτίες και είναι εξαιρετικά δύσκολο να καθοριστεί με ακρίβεια που προέρχεται ο πόνος του ασθενούς. Επιπλέον, κάθε γιατρός σπονδυλικής στήλης (νευροχειρουργός ή ορθοπεδικός) εκτιμά την κατάσταση διαφορετικά, με βάση την εκπαίδευσή του και την εμπειρία του.
Γενικά, μόνο ένα 10% των ασθενών με δισκοκήλη χρειάζονται τελικά χειρουργέιο. Αν ο πόνος είναι σχετικά πρόσφατος (δηλ. λιγότερο απο 6-12 εβδομάδες) τότε συνιστάται να γίνει προσπάθεια αντιμετώπισης με συντηρητικά μέσα. Χειρουργείο χρειάζεται όταν ο πόνος δεν περνά μετά από χρονικό διάστημα 6-12 εβδομάδων ή όταν ο ασθενής εμφανίζει νευρολογικό έλλειμα. Βέβαια, κάθε ασθενής και κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και εδώ είναι σημαντική η εμπειρία του γιατρού, ο οποίος θα συνεκτιμήσει τα κλινικά και απεικονιστικά δεδομένα προκειμένω να εκτιμήσει την πρόγνωση του ασθενούς.
Αυτός είναι ένας από τους μεγαλύτερους μύθους στη χειρουργική της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Δεν υπάρχει κίνδυνος να μείνει κάποιος ασθενής παράλυτος από δισκοκήλη ή από χειρουργείο στη μέση. Τουλάχιστον όχι με την έννοια της παραπληγίας (δηλαδή της πλήρους αδυναμίας των κάτω άκρων). Η δισκοκήλη η ίδια μπορεί μερικές φορές να προκαλέσει αδυναμία μεμονωμένων μυών. Σε σπάνιες περιπτώσεις ενδέχεται η δισκοκήλη να προκαλέσει διαταραχές ούρησης και της λειτουργίας του εντέρου (ορθοκυστικές διαταραχές – ιππουριδική συνδρομή). Όμως το χειρουργείο επιτυγχάνει συχνά να λύσει αυτά τα οξέα προβλήματα. Το ίδιο το χειρουργείο πολύ σπάνια θα επιδεινώσει την κατάσταση και θα προκαλέσει προβλήματα το ίδιο και αν όντως προκύψουν προβλήματα, τότε αυτά συνήθως αφορούν μεμονωμένους μύες. Είναι σημαντικό ο ασθενής να εξεταστεί από γιατρό ο οποίος θα διαπιστώσει αν υπάρχει πραγματική μυική αδυναμία ή όχι.
Η επέμβαση διαρκεί περίπου 1 ώρα και η νοσηλεία 1 ημέρα.
Μεγάλες μελέτες έχουν δείξει ότι στο 80-90% των ασθενών επιτυγχάνεται ύφεση του πόνου. Τα συμπεράσματα ήταν ότι οι ασθενείς οι οποίοι παραπονιούνται κυρίως για ισχιαλγία (δηλαδή πόνο στα πόδια) επωφελούνται περισσότερο από αυτούς που παραπονιούνται κυρίως για πόνο στη μέση καθώς επίσης ότι οι ασθενείς με μέτριο έως έντονο πόνο που χειρουργούνται, έχουν τελικά ταχύτερη και μεγαλύτερη βελτίωση απ’ αυτούς που αντιμετωπίζονται συντηρητικά.
Η πιθανότητα να επανεμφανιστεί δισκοκήλη είναι περίπου 5-15%.
Το κόστος της επέμβασης περιλαμβάνει τα έξοδα του νοσοκομείου και τις αμοιβές χειρουργού, συνεργατών και αναισθησιολόγου. Το κόστος ποικίλει και εξαρτάται απο διαφόρους παράγοντες, όπως τη διάρκεια της νοσηλείας, τον τύπο δωματίου, τη χρήση ειδικών υλικών και την ασφαλιστική κάλυψη του ασθενούς.