Οι όζοι του Schmorl (ή αλλιώς κήλες του Schmorl) πήραν το όνομά τους από τον Christian Georg Schmorl (1861-1932), έναν γερμανό παθολογοανατόμο ο οποίος τις περιέγραψε για πρώτη φορά το 1927. Είναι ουσιαστικά προβολές του μεσοσπονδύλιου δίσκου εντός του σπονδύλου. Για να το καταλάβουμε καλύτερα, ας δούμε μερικές βασικές έννοιες. Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος (ή απλά δίσκος) βρίσκεται ανάμεσα από δύο οστά (κόκκαλα) τους σπονδύλους. Συνολικά στη σπονδυλική μας στήλη έχουμε 23 δίσκους, οι οποίοι λειτουργούν σαν «αμορτισέρ» και είναι υπεύθυνοι για την κινητικότητα της σπονδυλικής μας στήλης. Πάνω και κάτω από κάθε δίσκο βρίσκεται ένας σπόνδυλος (Εικόνα 1).
Οι όζοι του Schmorl λοιπόν, είναι μικρά κομμάτια δίσκου τα οποία εισχωρούν στον από πάνω ή από κάτω σπόνδυλο.
Εικόνα 1: Σχηματική απεικόνιση μιας σπονδυλικής μονάδας. Δηλαδή δύο παρακείμενων σπονδύλων μαζί με τον μεσοσπονδύλιο δίσκο ανάμεσά τους.
Συχνότητα
Οι όζοι του Schmorl είναι πολύ συχνοί, έως και 75% των ανθρώπων.
Κλινική σημασία
Οι όζοι του Schmorl είναι συνήθως ασυμπτωματικοί και γενικά ο ρόλος τους στην οσφυαλγία (δηλαδή στον πόνο της μέσης) είναι ασαφής. Συνήθως δημιουργούνται σιγά σιγά. Η οξεία (απότομη) εμφάνιση όζου Schmorl είναι πολύ πιο σπάνια και συνοδεύεται από φλεγμονή του οστού και συμπτώματα, συνήθως πόνου.
Οι όζοι του Schmorl είναι πολύ συχνοί σε ασθενείς με νόσο Scheuermann (νεανική κύφωση).
Πως δημιουργούνται;
Το πως δημιουργούνται οι όζοι Schmorl παραμένει ασαφές. Η επικρατέστερη θεωρία είναι ότι έχει να κάνει με πίεση του δίσκου στο ασθενέστερο τμήμα της τελικής πλάκας (δηλ. της άνω ή κάτω επιφάνειας) του σπονδύλου. Μια άλλη θεωρία είναι ότι δημιουργείται κατά την ανάπτυξη των σπονδύλων στην παιδική ηλικία ενώ υπάρχει και η θεωρία η οποία υποστηρίζει ότι σχετίζονται με παλαιό τραύμα.
Πως διαγιγνώσκονται;
Συνήθως οι ασθενείς διαβάζουν να περιγράφονται όζοι ή κήλες Schmorl στο πόρισμα της μαγνητικής της οσφυϊκής μοίρας που κάνανε για κάποιο λόγο. Στη μαγνητική τομογραφία και συγκεκριμένα στις οβελιαίες Τ2 τομές, φαίνονται πολύ καλά (Εικόνα 2). Η οξεία κήλη του Schmorl έχει το χαρακτηριστικό ότι συνοδεύεται και από οστικό οίδημα και ενδεχομένως και περιφερικό εμπλουτισμό (δηλαδή προσλαμβάνει σκιαγραφικό, που σημαίνει ότι μετά από χορήγηση σκιαγραφικού από τη φλέβα η κήλη Schmorl παρουσιάζει άσπρο χρώμα στην περιφέρειά της) (Εικόνα 3).
Εικόνα 2 (αριστερά): Μαγνητική τομογραφία (Τ1 & Τ2 ακολουθίες σε οβελιαίο επίπεδο) οι οποία δείχνει κήλες (όζους) Schmorl στα επίπεδα Ο3/4 και Ο4/5 (κόκκινα βέλη). Εικόνα 3 (δεξιά): Οξεία κήλη του Schmorl στο επίπεδο Θ10/11 (εντός του Θ11 σπονδύλου) με συνοδό οστικό οίδημα.
Συμπέρασμα
Οι όζοι του Schmorl είναι πολύ συχνά ευρήματα στην θωρακοοσφυϊκή σπονδυλική στήλη. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι τυχαία ευρήματα και είναι ασυμπτωματικοί όμως στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε ακριβώς αν προκαλούν συμπτώματα ή όχι. Το πιο πιθανό είναι να μην προκαλούν οι ίδιοι οι όζοι πόνο, αλλά να σχετίζονται γενικά με την εκφύλιση (δηλαδή τη φθορά) της σπονδυλικής στήλης και έτσι –εμμέσως- και με τα συμπτώματα του ασθενούς. Δεν υπάρχει συμφωνία ως προς το αν πρέπει να αντιμετωπίζονται και πως.
Σχόλιο του γιατρού:
Το πιο συνηθισμένο σενάριο είναι οι όζοι να «φάνηκαν» σε μια μαγνητική τομογραφία την οποία ο ασθενής έκανε για κάποιο λόγο (συνήθως λόγω πόνου στη μέση ή στο πόδι) και η περιγραφή των όζων (ή κηλών Schmorl) στο πόρισμα της μαγνητικής να θορύβησε τον ασθενή.
Κατά τη γνώμη μου οι όζοι του Schmorl δε χρήζουν αντιμετώπισης αλλά και ούτε θα πρέπει να εξετάζονται μεμονωμένα. Ο ρόλος του νευροχειρουργού είναι να εξετάσει συνολικά τα ευρήματα της μαγνητικής και σε συνδυασμό με το ιστορικό και την κλινική εξέταση να προσφέρει στον ασθενή τη σωστή διάγνωση και κατ’ επέκταση και θεραπεία.
Ο νευροχειρουργός Παντελής Χ. Σταυρινού είναι κάτοχος πιστοποίησης Master της Γερμανικής Εταιρίας Σπονδυλικής Στήλης (DWG)
