Επιληψία & Επιληπτικές Κρίσεις

Γράφει ο Παντελής Σταυρινού, Διευθυντής Νευροχειρουργός του Νοσοκομείου Metropolitan Hospital.

Ποια η διαφορά επιληπτικής κρίσης και επιληψίας;

Η επιληψία είναι μια χρόνια κατάσταση, στην οποία ένας ασθενής έχει παρουσιάσει περισσότερες απο μία επιληπτικές κρίσεις. Η επιληπτική κρίση είναι ένα επεισόδιο ανώμαλης εγκεφαλικής δραστηριότητας, το οποίο οδηγεί σε συμπτώματα όπως απώλεια συνείδησης, ακούσιες κινήσεις άνω και κάτω άκρων, προσήλωση βλέμματος κλπ.

Πόσο διαρκεί μια επιληπτική κρίση;

Συνήθως από λίγα δευτερόλεπτα έως λίγα λεπτά. Σπάνια, μια επιληπτική κρίση μπορεί να διαρκέσει πολύ περισσότερο και να μη σταματά εύκολα με φάρμακα (Status Epilepticus).

Τι μορφές μπορεί να έχει μια επιληπτική κρίση;

Η πιο σημαντική διάκριση είναι ανάμεσα στις γενικευμένες και τις εστιακές κρίσεις. Οι γενικευμένες κρίσεις αφορούν ολόκληρο τον εγκέφαλο ενώ οι εστιακές ένα σημείο ή τμήμα του εγκεφάλου.

Οι κυριότερες γενικευμένες κρίσεις είναι

• οι αφαιρέσεις (Absence) ή αλλιώς petit mal: εκδηλώνονται με γρήγορο άνοιγμα/κλείσιμο των βλεφάρων ή με απλανές βλέμμα στο κενό
• Τονικοκλονικές κρίσεις (tonic-clonic) ή αλλιώς grand mal: εκδηλώνονται πχ. με κραυγή, απώλεια συνείδησης, πτώση στο έδαφος ή και απότομες κινήσεις των άκρων (σπασμούς). Οι τονικοκλονικές κρίσεις είναι αυτό που φαντάζεται κανείς όταν ακούει για επιληπτικές κρίσεις.

Οι κυριότερες εστιακές κρίσεις είναι:

• Απλές εστιακές κρίσεις: αφορούν συνήθως ένα τμήμα του εγκεφάλου, δηλαδή η εστιακή κρίση δεν εξαπλώνεται και ο ασθενής δεν παρουσιάζει απώλεια συνείδησης. Μπορεί να εκδηλωθεί πχ. με αισθητικές διαταραχές ή οσφρητικές διαταραχές.
• Σύνθετες εστιακές κρίσεις: ο ασθενής εμφανίζει νοητικές διαταραχές ή απώλεια συνείδησης
• Δευτερογενώς γενικευμένες: δηλαδή ξεκινούν εστιακά (από ένα σημείο του εγκεφάλου) και εξαπλώνονται σε ολόκληρο τον εγκέφαλο.

Μια μορφή επιληπτικών κρίσεων είναι πχ. οι πυρετικοί σπασμοί που παρουσιάζονται σε βρέφη και παιδιά ενώ υπάρχουν και οι λεγόμενες ψυχογενείς μη-επιληπτικές κρίσεις που οφείλονται σε μη-οργανικά αίτια.

Τι είναι η “αύρα”;

Η αύρα είναι ένα είδος εστιακής κρίσης που συμβαίνει πριν από μια γενικευμένη κρίση. Μπορεί να χρησιμεύσει ως προειδοποιητικό σημάδι, αλλά μερικές φορές μπορεί να συμβεί και μόνη της. Ο τρόπος που εκδηλώνεται διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά συνήθως οι άνθρωποι που έχουν αύρες δεν έχουν απώλεια συνείδησης. Συχνά περιγράφεται ως στομαχική διαταραχή, ανησυχία, ζάλη ή γενικότερα μια δυσάρεστη αίσθηση.

Αν παρουσιάσω επιληπτική κρίση, αυτό σημαίνει ότι έχω επιληψία;

Όχι απαραίτητα. Επιληπτικές κρίσεις μπορεί να παρουσιαστούν και για άλλους λόγους, όπως πχ. υψηλός πυρετός, στερητικό σύνδρομο από αλκοόλ ή ναρκωτικά, χαμηλό σάκχαρο αίματος κ.α.

Τι προκαλεί επιληψία;

Πολλές παθήσεις μπορούν να προκαλέσουν επιληψία. Οι πιο συχνές είναι:

• εγκεφαλικό επεισόδιο
• όγκος εγκεφάλου
• Εγκεφαλική λοίμωξη (εγκεφαλίτιδα)
• Κρανιοεγκεφαλική Κάκωση
• Ασφυξία
• Γενετικές διαταραχές (όπως πχ. σύνδρομο Down)
• Νευρολογικές παθήσεις (πχ. νόσος Alzheimer)

Πως διαγιγνώσκεται η επιληψία;

Η διάγνωση και αντιμετώπιση γίνεται -τουλάχιστον αρχικά- από ένα νευρολόγο. Υπάρχουν μάλιστα νευρολόγοι με εξειδίκευση στην επιληψία (επιληπτολόγοι). Η διάγνωση ξεκινά από το λεπτομερές ιστορικό. Συνήθως χρειάζονται επιπλέον εξετάσεις όπως για παράδειγμα ένα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) καθώς επίσης και απεικονιστικός έλεγχος με μαγνητική τομογραφία.

Πως αντιμετωπίζεται η επιληψία;

• Φάρμακα: Το μεγαλύτερο ποσοστό των επιληπτικών κρίσεων αντιμετωπίζεται με φάρμακα. Ενδεχομένως να χρειαστεί να αλλαχθεί κάποιο φάρμακο προκειμένω να βρεθεί αυτό το οποίο ελέγχει αποτελεσματικότερα τις κρίσεις ή να χρησιμοποιηθεί συνδυασμός φαρμάκων. Περισσότερο από τα 2/3 των ασθενών αντιμετωπίζονται επιτυχώς με φάρμακα.
• Χειρουργείο: Το χειρουργείο είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό όταν η εστία της επιληψίας είναι εντοπισμένη (πχ. κάποια φλοιική δυσπλασία ή ανατομικές ανωμαλίες στην περιοχή του ιπποκάμπου).
• Άλλες θεραπείες: όταν τα φάρμακα δεν είναι αποτελεσματικά και η χειρουργική αντιμετώπιση της αιτίας δεν είναι εφικτή υπάρχουν άλλες επιλογές όπως η τοποθέτηση διεγέρτη του πνευμονογαστρικού νεύρου ή η κετογονική δίαιτα (διατροφή με υψηλά λιπαρά και χαμηλούς υδρογονάνθρακες).

Οι ασθενείς έχουν επιληψία για μία ζωή;

Έως το 60% των ατόμων με επιληψία μπορούν να ελέγξουν τις επιληπτικές τους κρίσεις πολύ ικανοποιητικά χρησιμοποιώντας φάρμακα. Μερικοί άνθρωποι έχουν ορισμένους τύπους επιληψίας που εξαρτώνται από την ηλικία ή που στην πορεία εξαφανίζονται. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η καλοήθης επιληψία της παιδικής ηλικίας (ρολαδική επιληψία) η οποία περνά μετά την εφηβεία.

Αν κάποιος δεν έχει κάνει επιληπτική κρίση για 10 χρόνια και δεν παίρνει φάρμακα για τουλάχιστον 5 χρόνια, τότε θεωρείται ελεύθερος επιληπτικών κρίσεων.

Οι επιληπτικές κρίσεις είναι επώδυνες ή επικίνδυνες;

Για τους περισσότερους ανθρώπους οι επιληπτικές κρίσεις συνήθως δεν είναι οδυνηρές. Ωστόσο, υπάρχουν μερικοί άνθρωποι που πονάνε όταν επισυμβαίνει μια κρίση. Ο πόνος μπορεί επίσης να προκύψει από τραυματισμούς που συμβαίνουν  από την κρίση – κοψίματα, μώλωπες, εγκαύματα και πτώσεις είναι μερικά παραδείγματα κοινών τραυματισμών. Οι επιληπτικές κρίσεις δεν είναι επικίνδυνες για τους άλλους.

Γίνεται να “καταπιεί κάποιος τη γλώσσα του” κατά τη διάρκεια μιας επιληπτικής κρίσης;

Όχι, είναι φυσικά αδύνατο να καταπιείς τη γλώσσα σου. Είναι πραγματικά πολύ πιο βλαβερό να βάζεις κάτι στο στόμα κάποιου για να το αποτρέψεις γιατί μπορεί να προκαλέσει τραυματισμούς στο στόμα. Αντ ‘αυτού, θα πρέπει να γυρίσετε απαλά κάποιον στο πλάι του  για να διασφαλίσετε ότι ο αεραγωγός του είναι ελεύθερος.

Κάποιος που έχει επιληψία έχει ή αναπτύσσει και διανοητική υστέρηση;

Η επιληψία δεν συμβαδίζει αυτόματα με αναπτυξιακές διαταραχές ή ψυχολογικές δυσκολίες.

Έπαθα επιληπτική κρίση για πρώτη φορά. Τι να κάνω;

Αν μόλις έπαθες επιληπτική κρίση, τότε πρέπει να καλέσεις το ΕΚΑΒ, μια και μια πρωτοεμφανιζόμενη κρίση είναι ένα ιατρικό επείγον. Σίγουρα η πρώτη επιληπτική κρίση είναι μια τρομακτική κατάσταση, τόσο για αυτόν που την παθαίνει όσο και για αυτούς που την παρατηρούν για πρώτη φορά. Μια κρίση δε σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει επιληψία.

Θέλω να μείνω έγκυος, αλλά φοβάμαι ότι η επιληψία μου θα προκαλέσει προβλήματα στην εγκυμοσύνη (επιληψία – εγκυμοσύνη)

Είναι απολύτως φυσικό για μια γυναίκα η οποία θέλει να μείνει ή είναι έγκυος να αγχώνεται για το παιδί της. Είναι όμως σημαντικό να πούμε ότι περισσότερο από το 90% των γυναικών με επιληψία έχουν υγιή μωρά. Ωστόσο, όπως κάθε γυναίκα που ενδιαφέρεται να μείνει έγκυος, υπάρχουν πολλά να σκεφτούμε. Ως γυναίκα με επιληψία, μια σημαντική συζήτηση αφορά τη φαρμακευτική αγωγή. Τα αντιεπιληπτικά φάρμακα θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις στο παιδί, αν και η χρήση ενός μόνο φαρμάκου έχει δείξει μείωση των γενετικών ανωμαλιών για τους απογόνους των γυναικών με επιληψία. Εδώ είναι ιδιαίτερα σημαντική η συνεργασία του γυναικολόγου με το νευρολόγο-επιληπτολόγο.

Το αλκοόλ επηρεάζει;

Το αλκοόλ σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο επιληπτικών κρίσεων τόσο από μόνο του όσο και μέσω αλληλεπίδρασης με τα φάρμακα. Ωστόσο, σε μικρές ή και μέτριες ποσότητες, το αλκοόλ δεν έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την πιθανότητα επιληπτικών κρίσεων. Όσον αφορά άλλες επιδράσεις και εάν πρέπει να καταναλώνετε αλκοόλ, είναι καλύτερο να συμβουλευτείτε τον νευρολόγο σας.