Οι κολλοειδείς κύστες είναι μια σπάνια καλοήθης αναπτυξιακή δυσπλασία και όχι ένα πραγματικό νεόπλασμα. Οι κολλοειδείς κύστεις αποτελούνται από ένα εξωτερικό ινώδες στρώμα και ένα εσωτερικό επιθήλιο κυττάρων που παράγει βλέννη.
Η συντριπτική πλειοψηφία των κολλοειδών κύστεων εμφανίζεται στο κοιλιακό σύστημα του εγκεφάλου (δηλαδή στους χώρους του εγκεφάλου που κυκλοφορεί το εγκεφαλονωτιαίο υγρό) και συγκεκριμένα στη λεγόμενη τρίτη κοιλία. Έτσι, ακόμη και σχετικά μικρές κύστεις μπορεί να μπλοκάρουν την φυσιολογική έξοδο του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, δημιουργώντας υδροκεφαλία.
Οι κολλοειδείς κύστεις μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά συνήθως γίνονται συμπτωματικές μετά τα 30 έτη. Αν και συχνά ασυμπτωματικές, οι κολλοειδείς κύστεις μπορούν να προκαλέσουν αυξημένη ενδοκράνιο πίεση και οι ασθενείς να παρουσιάσουν κεφαλαλγία και οίδημα οπτικής θηλής. Οι πονοκέφαλοι είναι συνήθως μετωπιαίοι, διαλείποντες, έντονοι, μικρής διάρκειας και σχετίζονται με ναυτία και έμετο. Ο πονοκέφαλος ενδέχεται να υποχωρεί μόλις ο ασθενής ξαπλώνει. Περιστασιακά, μπορεί να εμφανιστούν ανωμαλίες στο βάδισμα ως αποτέλεσμα του υδροκεφάλου. Η κλασική κλινική περιγραφή των περιστασιακών πονοκεφάλων και της ξαφνικής απώλειας συνείδησης (drop attacks) εμφανίζεται μόνο στο ένα τρίτο των ασθενών.
Ο απεικονιστικός έλεγχος (κυρίως με μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου) απεικονίζει χαρακτηριστική εικόνα και συνήθως η διάγνωση μπορεί να μπεί με βεβαιότητα.
Εικόνα: Μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου καταδεικνύει κολλοειδή κύστη στην οροφή της 3ης κοιλίας (βέλος).
Οι ασθενείς με μικρές ασυμπτωματικές κολλοειδείς κύστεις χωρίς ενδείξεις υδροκεφαλίας μπορούν να παρακολουθούνται στενά με επαναλαμβανόμενες μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου.
Η θεραπεία είναι η χειρουργική αφαίρεση της κολλοειδούς κύστης. Η αφαίρεση γίνεται είτε ενδοσκοπικά είτε με τη χρήση μικροσκοπίου. Σε μερικές περιπτώσεις, όπως πχ. όταν δε μπορεί να γίνει χειρουργείο, ενδέχεται να αποφασιστεί η τοποθέτηση κοιλιοπεριτοναϊκής παροχέτευσης μόνο (βαλβίδα).