Γράφει ο Παντελής Σταυρινού, Διευθυντής Νευροχειρουργός του Νοσοκομείου Metropolitan Hospital.
Πόνος στο περπάτημα
Το περπάτημα είναι μια δραστηριότητα η οποία εκτός από αναγκαία για την καθημερινότητά μας, συχνά είναι και απολαυστική και σίγουρα ωφέλιμη. Παλαιότερα πιστεύαμε ότι το τρέξιμο και η “αερόβια άσκηση” ήταν αυτό που κράταγε την καρδιά υγιή. Νεότερες μελέτες όμως έχουν δείξει ότι ακόμα και το περπάτημα, αν γίνεται τακτικά, έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία, μειώνοντας τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων, κακοήθειας και διαφόρων άλλων ασθενειών.
Τι γίνεται όμως όταν το περπάτημα προκαλεί πόνο; Με την ηλικία, ορισμένες καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε πόνο στα πόδια κατά τη διάρκεια της βάδισης. Κάποιες είναι γνωστές και συνήθεις όπως η αρθρίτιδα στα ισχία. Άλλες πάλι, όπως πχ. η στένωση των αρτηριών των ποδιών ή η σπονδυλική στένωση είναι λιγότερο γνωστές.
Αυτό το άρθρο εξετάζει μερικές παθήσεις -εκτός από την αρθρίτιδα- που μπορεί να προκαλέσουν πόνο στα πόδια.
1. Περιφερική αρτηριακή νόσος
Η περιφερική αρτηριακή νόσος είναι μια μορφή αθηροσκλήρωσης: η ίδια κατάσταση που οδηγεί σε εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιακές προσβολές. Οι αρτηρίες αποφράσσονται από μια πλάκα χοληστερόλης και λίπους. Στην περιφερική αρτηριακή νόσο, οι αρτηρίες που επηρεάζονται είναι αυτές που τροφοδοτούν τους μυς των ποδιών.
Το κλασικό σύμπτωμα είναι κράμπες, δηλαδή πόνος σαν σφίξιμο, συνήθως στις γάμπες. Ο πόνος τείνει να εμφανίζεται με το περπάτημα και χειροτερεύει έως ότου το άτομο σταματήσει να περπατά. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι με περιφερική αρτηριακή νόσο έχουν άλλα είδη πόνου. Μερικές φορές τα πόδια τους είναι βαριά ή κουράζονται εύκολα. Η ιατρική ορολογία για αυτού του είδους τον πόνο είναι η διαλείπουσα χωλότητα.
Ο γιατρός που μπορεί να βοηθήσει τόσο στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία της περιφερικής αρτηριακής νόσου είναι ο αγγειολόγος/αγγειοχειρουργός.
2. Χρόνια φλεβική ανεπάρκεια
Όπως η περιφερική αρτηριακή νόσος , η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια είναι μια κατάσταση κακής κυκλοφορίας του αίματος στα πόδια, αλλά οφείλεται στις φλέβες και το ταξίδι επιστροφής του αίματος πίσω στην καρδιά και τους πνεύμονες.
Στις φλέβες, μικρές βαλβίδες εμποδίζουν το αίμα να ρέει προς τα πίσω, έτσι ώστε το αίμα να επιστρέφει στην καρδιά. Σε άτομα με χρόνια φλεβική ανεπάρκεια, οι βαλβίδες έχουν υποστεί βλάβη, επομένως το αίμα τείνει να συσσωρεύεται στα πόδια.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πρήξιμο, φλεγμονή του δέρματος (δερματίτιδα) και του συνδετικού ιστού από κάτω (κυτταρίτιδα) και έλκη, έως και ανοιχτές πληγές στα οστά του αστραγάλου. Τα πόδια μπορεί να αισθάνονται πονεμένα ή βαριά. Και όταν οι άνθρωποι περπατούν, μπορεί να αισθάνονται έναν σφιχτό πόνο (σαν κάτι να πάει να σπάσει), συχνότερα στη βουβωνική χώρα ή στο μηρό. Και στην περίπτωση της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας, ο πόνος βελτιώνεται με την ανάπαυση, όμως συγκριτικά με την αρτηριακή ανεπάρκεια ή με τη σπονδυλική στένωση, ο πόνος της φλεβικής ανεπάρκειας περνά πιο αργά. Και εδώ, ο γιατρός που μπορεί να βοηθήσει τόσο στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία της φλεβικής ανεπάρκειας είναι ο αγγειολόγος/αγγειοχειρουργός.
3. Οσφυϊκή στένωση
Ή αλλιώς στένωση του σπονδυλικού σωλήνα στο ύψος της μέσης. Η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης αποτελείται από πέντε μεγάλους σπονδύλους. Όταν η σπονδυλική στένωση εμφανίζεται στην οσφυϊκή μοίρα, ο ασθενής ταλαιπωρείται από πόνο στη μέση (οσφυαλγία) όμως πολύ περισσότερο ταλαιπωρείται από πόνο στα πόδια κατά τη βάδιση. Ο πόνος μπορεί να μοιάζει με τον πόνο που προκαλείται από περιφερική αρτηριακή νόσο: κράμπες που χειροτερεύουν με το περπάτημα, με τη διαφορά ότι εδώ πονάνε συχνότερα οι μηροί και λιγότερο συχνά οι γάμπες. Η πραγματικότητα είναι ότι οι ασθενείς περιγράφουν μεγάλη ποικιλία συμπτωμάτων. Άλλοι πονάνε κυρίως στους γλουτούς, άλλοι στους μηρούς ή τις γάμπες. Το χαρακτηριστικό όμως είναι ότι ο πόνος υποχωρεί όταν ο ασθενής σκύβει προς τα μπροστά (πχ. στηρίζει τα χέρια του στα γόνατά του). Οι ασθενείς χαρακτηριστικά αναφέρουν ότι τους βοηθά να στηρίζονται στο καρότσι του σουπερμάρκετ και ότι δεν πονάνε όταν κάνουν ποδήλατο. Μπορεί επίσης να αισθάνονται τα πόδια αδύναμα ή να μουδιάζουν.
Ο επίσημος όρος είναι “νευρογενής διαλείπουσα χωλότητα”.
Η διάγνωση ξεκινά με ένα λεπτομερές ιστορικό. Μια σημαντική ένδειξη είναι αν ο πόνος χαλαρώνει όταν η πλάτη είναι καμπυλωμένη προς τα εμπρός. Αυτή η στάση τείνει να “ανοίγει” τον σπονδυλικό σωλήνα στην περιοχή της μέσης και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ορισμένα άτομα με στένωση της οσφυϊκής σπονδυλικής στήλης το βρίσκουν ευκολότερο να περπατούν με “πι” ή με μπαστούνι ή σπρώχνοντας ένα καρότσι για ψώνια.
Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με τη μαγνητική και αξονική τομογραφία.
Η θεραπεία ξεκινά συνήθως με φυσιοθεραπεία και ασκήσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση των μυών της πλάτης και της κοιλιάς. Τα αναλγητικά μπορεί να βοηθήσουν. Οι ενέσεις στη σπονδυλική στήλη έχουν ασαφή αποτελέσματα. Αν ο πόνος επιμένει τότε χρειάζεται χειρουργείο. Οι πιο σύγχρονες τεχνικές είναι οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές αποσυμπίεσης του σπονδυλικού σωλήνα.
Ο κατάλληλος γιατρός για τη διάγνωση και θεραπεία της σπονδυλικής στένωσης είναι ο νευροχειρουργός.
4. Διαβητική νευροπάθεια
Τα άτομα με διαβήτη είναι επιρρεπή σε νευρική βλάβη ή αλλιώς “νευροπάθεια”. Ακριβώς γιατί συμβαίνει αυτό δεν το γνωρίζουμε. Ίσως τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα μπορεί να βλάπτουν τα μικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τα νεύρα.
Στο κάτω μέρος του ποδιού, όπου πονάνε συνήθως οι ασθενείς, τα συμπτώματα είναι συνήθως μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα, και συνήθως εμφανίζονται σχεδόν εξίσου και στα δύο πόδια. Το μούδιασμα συχνά εξασθενεί την αίσθηση του πόνου, έτσι οι πληγές στα πόδια πηγαίνουν απαρατήρητες και χειροτερεύουν. Η διαβητική νευροπάθεια μπορεί να κάνει το περπάτημα δύσκολο, αλλά ο πόνος στα πόδια μπορεί να βελτιωθεί με την άσκηση.
Ο κατάλληλος γιατρός για τη διάγνωση και θεραπεία της διαβητικής νευροπάθειας είναι ο παθολόγος και ο ενδοκρινολόγος.