Νευραλγία Τριδύμου: Τι θεραπευτικές επιλογές υπάρχουν

Φαρμακευτική Θεραπεία

Η πρώτη γραμμή θεραπείας είναι πάντα τα φάρμακα.

Τα φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται για τη νευραλγία τριδύμου ανήκουν στην κατηγορία των αντιεπιληπτικών. Έχει βρεθεί όμως ότι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά και στη νευραλγία τριδύμου. Το φάρμακο  που συνταγογραφείται συνηθέστερα για τη νευραλγία τριδύμου είναι η καρβαμαζεπίνη (Tegretol), η οποία μπορεί να προσφέρει τουλάχιστον μερική ανακούφιση από τον πόνο έως και στο 80% έως 90% των ασθενών. Άλλα φάρμακα που συνταγογραφούνται επίσης συχνά είναι η φαινυτοΐνη (Dilantin), γκαμπαπεντίνη (Neurontin), λαμοτριγίνη (Lamictal), οξκαρβαζεπίνη (Trileptal) και τοπιραμάτη (Topamax). Το μυοχαλαρωτικό μπακλοφένη (Lioresal/Miorel) μπορεί επίσης να συνταγογραφηθεί, μόνο του ή σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα. Η αρχική δόση Tegretol είναι 100-200 mg δύο φορές την ημέρα. Σταδιακά η δόση αυξάνεται σταδιακά 200 mg τη φορά. Η συνήθης δόση είναι 600-800 mg/ημέρα. Η μέγιστη δόση είναι 1200 mg.

Συνήθως οι ανεπιθύμητες ενέργειες της φαρμακευτικής θεραπείας  περιλαμβάνουν ζάλη, υπνηλία, διαταραχές μνήμης, αστάθεια και ναυτία. Το ποσοστό αλλεργικής αντίδρασης στην καρβαμαζεπίνη (Tegretol) είναι περίπου 7%. Επιπλέον, η καρβαμαζεπίνη αλλά και τα άλλα φάρμακα ίσως να μην παραμείνουν για πάντα αποτελεσματικά, απαιτώντας όλο και υψηλότερες δόσεις ή συνδυασμό φαρμάκων.

Στην περίπτωση που τα φάρμακα δεν είναι αρκετά αποτελεσματικά ή όταν προκαλούν σημαντικές παρενέργειες, θα πρέπει να εξεταστεί η πιθανότητα χειρουργικής επέμβασης. Η αξιολόγηση του υποψήφιου ασθενούς περιλαμβάνει την επιβεβαίωση της διάγνωσης, τη μελέτη μιας μαγνητικής τομογραφίας (MRI) για τον αποκλεισμό άλλων αιτιών του πόνου και την αξιολόγηση της γενικής κατάστασης του ασθενούς.

Χειρουργική Θεραπεία: Νευραγγειακή Αποσυμπίεση

Η νευραγγειακή αποσυμπίεση (MVD), γνωστή και ως επέμβαση Jannetta, είναι η πιο συχνή χειρουργική επέμβαση για τη θεραπεία της νευραλγίας του τριδύμου και η μόνη η οποία δε στηρίζεται σε «βλάβη» των ινών του τριδύμου νεύρου, αλλά αντίθετα καταπολεμά την αιτία. Μια μικρή τομή γίνεται πίσω από το αυτί και στη συνέχεια αποκαλύπτεται και προσεγγίζεται το τρίδυμο νεύρο με τη βοήθεια του μικροσκοπίου ή ενδοσκοπίου. Στις περισσότερες περιπτώσεις, υπάρχει ένα αγγείο (συνήθως μια αρτηρία, αλλά μερικές φορές μια φλέβα) που συμπιέζει το τρίδυμο νεύρο. Μετακινώντας αυτό το αγγείο μακριά από το νεύρο, ο πόνος σχεδόν πάντα ανακουφίζεται. Η νευραγγειακή αποσυμπίεση είναι μια επέμβαση, αλλά ταυτόχρονα είναι και η πιο αποτελεσματική θεραπεία που διαθέτουμε για τη νευραλγία τριδύμου. Η επέμβαση έχει ποσοστό μακροπρόθεσμης επιτυχίας περίπου 80%. Η διαδικασία απαιτεί μέση παραμονή στο νοσοκομείο δύο ημέρες και δύο-τέσσερις εβδομάδες για να επιστρέψει ο ασθενής στις καθημερινές του δραστηριότητες.

Ποιές είναι οι πιθανές επιπλοκές της επέμβασης;

Η νευραγγειακή αποσυμπίεση είναι μια σοβαρή επέμβαση και ως τέτοια ενέχει κίνδυνο φλεγμονής, αιμορραγίας, διαρροής εγκεφαλονωτιαίου υγρού κ.α. Ευτυχώς τέτοιου είδους επιπλοκές είναι πολύ σπάνιες.

Θα έχω πόνο όταν ξυπνήσω;

Οι ασθενείς συνήθως έχουν σχετικό πόνο στην περιοχή της τομής πίσω από το αυτί και ίσως και πονοκέφαλο. Ο πόνος ελέγχεται πολύ καλά με τα συνήθη παυσίπονα. Ο πόνος στο πρόσωπο θα υποχωρήσει άμεσα μετά το χειρουργείο, ειδικά όταν πρόκειται για τυπική νευραλγία τριδύμου. Ο ασθενής θα συνεχίσει για κάποιες ημέρες να παίρνει τα φάρμακά του, τα οποία θα μειωθούν σταδιακά.

Πόσο θα χρειαστεί να μείνω στο νοσοκομείο;

Η παραμονή συνήθως είναι δύο νύχτες.

Πότε μπορώ να επιστρέψω στις καθημερινές μου δραστηριότητες;

Ο πόνος στην τομή και η ευαισθησία στον αυχένα υποχωρούν εντός 7 ημερών και ο ασθενής μπορεί σταδιακά και με το ρυθμό του να επανέρχεται στις καθημερινές του δραστηριότητες. Θα πρέπει όμως να αποφεύγει την κόπωση και την άρση βάρους για περίπου 4 εβδομάδες.

Ο πόνος στο πρόσωπο θα φύγει τελείως;

Κανείς δεν μπορεί να υποσχεθεί ότι η επέμβαση θα οδηγήσει σε πλήρη ύφεση του πόνου και υπάρχει πάντα η πιθανότητα ο πόνος να υποτροπιάσει αργότερα. Ωστόσο, η επέμβαση είναι η καλύτερη ευκαιρία για τη λύση του προβλήματος και οι περισσότεροι ασθενείς επωφελούνται σημαντικά. Καλοί προγνωστικοί παράγοντες (δηλαδή ενδείξεις ότι η επέμβαση θα έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα) είναι το να έχει ο ασθενής τυπική νευραλγία τριδύμου και η μαγνητική τομογραφία να δείχνει με σαφήνεια πίεση του τρίδυμου νεύρου από κάποιο αγγείο. Όταν ο πόνος δεν είναι τυπικός τότε υπάρχει περίπτωση να υπάρχει πλέον νευροπάθεια τριδύμου (που είναι μια πιο χρόνια κατάσταση και οφείλεται σε καταστροφή του νεύρου) ή να έχει μπει λάθος διάγνωση. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις ενδέχεται το χειρουργείο να μην επιφέρει τα μέγιστα αποτελέσματα, γι’ αυτό είναι σημαντικό ο νευροχειρουργός να πάρει το ιστορικό του ασθενούς με μεγάλη προσοχή αλλά και να ενημερώσει τον ασθενή ρεαλιστικά για τις πιθανότητες επιτυχίας του χειρουργείου.

Ακτινοχειρουργική για τη νευραλγία τριδύμου

Η ακτινοχειρουργική θεραπεία (Edge, Cyberknife, GammaKnife κ.α.) για τη νευραλγία τριδύμου είναι η λιγότερο επεμβατική επιλογή. Στην πραγματικότητα, τεχνικά, δεν είναι χειρουργική επέμβαση. Στην ακτινοχειρουργική (stereotactic radiosurgery – SRS) εφαρμόζονται ακριβείς, ελεγχόμενες δέσμες ακτινοβολίας σε στόχους μέσα στο κρανίο, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου και των εγκεφαλικών νεύρων. Για τη θεραπεία της νευραλγίας του τριδύμου, οι ακτίνες ακτινοβολίας στοχεύουν στο τρίδυμο νεύρο. Η θεραπεία με ακτινοχειρουργική δεν στοχεύει στη βασική αιτία της νευραλγίας του τριδύμου, αλλά αντίθετα «καταστρέφει» το τρίδυμο νεύρο για να σταματήσει τη μετάδοση σημάτων πόνου. Η διαδικασία απαιτεί λίγη ή καθόλου αναισθησία και πραγματοποιείται χωρίς νοσηλεία. Αυτή η θεραπεία προσφέρει σημαντικό έλεγχο ή μείωση του πόνου σε περίπου 80% των ασθενών (παρόμοια ποσοστά με το χειρουργείο δηλαδή), αλλά η ανταπόκριση είναι συνήθως πιο αργή από ό, τι με τις  άλλες θεραπείες. Οι ασθενείς μπορεί να ανταποκριθούν εντός 4 έως 6 εβδομάδων μετά τη θεραπεία. Ωστόσο, ορισμένοι ασθενείς χρειάζονται έως και 3 έως 8 μήνες για την πλήρη ανταπόκριση. Οι περισσότεροι ασθενείς παραμένουν σε πλήρεις δόσεις φαρμάκων για τουλάχιστον 3-6 μήνες μετά τη θεραπεία και συνήθως δεν αρχίζουμε να μειώνουμε τα φάρμακα έως ότου επιτευχθεί ανακούφιση από τον πόνο.

Ποιές είναι οι πιο συχνές επιπλοκές της ακτινοχειρουργικής;

Η συνηθέστερη επιπλοκή είναι το μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα στο πρόσωπο (έως και στο 20-30% των ασθενών), αλλά αυτό είναι συνήθως ήπιο εάν συμβεί.

Θα έχω πόνο μετά;

Όχι. Είναι μια αναίμακτη και ανώδυνη διαδικασία η οποία κρατά λίγα λεπτά.

Πόσο πρέπει να μείνω στο νοσοκομείο;

Η ακτινοχειρουργική θεραπεία γίνεται σε εξωτερική βάση, δηλαδή οι ασθενείς δε χρειάζεται να μείνουν στο νοσοκομείο.

Πότε θα επιστρέψω στην καθημερινότητά μου;

Συνήθως εντός 48 ωρών.

Θα περάσει τελείως ο πόνος;

Καμία θεραπεία δεν εγγυάται ότι ο πόνος θα περάσει τελείως. Υπάρχει πάντα μια πιθανότητα ο πονος να μειωθεί αλλά να μη «φύγει» τελείως ή να υποτροπιάσει σε βάθος χρόνου. Οι ίδιοι προγνωστικοί παράγοντες που ισχύουν για τη χειρουργική επέμβαση ισχύουν και για την ακτινοχειρουργική.

Να προτιμήσω χειρουργείο ή ακτινοχειρουργική;

Αν τα φάρμακα δε μπορούν πλέον να βοηθήσουν, αρχίζει η συζήτηση για το επόμενο θεραπευτικό βήμα και πολλοί ασθενείς μπαίνουν στο παραπάνω δίλημμα. Η πραγματικότητα είναι ότι αν η μαγνητική δείξει πίεση του τρίδυμου νεύρου από κάποιο αγγείο και ο ασθενής είναι υγιής, τότε το χειρουργείο είναι η καλύτερη λύση γιατί τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά αλλά και άμεσα. Αν όμως έχουμε να κάνουμε με ηλικιωμένους ή ασθενείς με ιδιαίτερα επιβεβαρυμένη υγεία, οι οποίοι δεν μπορούν να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση, τότε προτιμούμε την ακτινοχειρουργική.

Ο νευροχειρουργός Παντελής Σταυρινού έχει μεγάλη εμπειρία στη χειρουργική αντιμετώπιση ασθενών με νευραλγία τριδύμου, έχοντας πραγματοποιήσει σημαντικό αριθμό νευραγγειακών αποσυμπιέσεων.