Αφαίρεση όγκου μέσα από το φρύδι “Μύθοι και Αλήθειες”

Το τελευταίο χρονικό διάστημα (ημερομηνία δημοσίευσης του παρόντος κειμένου Νοέμβριος ’24) γίνεται πολύ λόγος στα online μέσα μαζικής ενημέρωσης για την αφαίρεση όγκων με τομή στο φρύδι ενώ παρουσιάζεται η τεχνική ως “παγκόσμια πρωτοτυπία”.

Ο σκοπός του άρθρου δεν είναι άλλος από το να ενημερωθούν οι ασθενείς σωστά, χωρίς υπερβολές και φανφάρες και να παρουσιαστούν τελικά κάποια πράγματα στο σωστό τους μέγεθος.

Η επέμβαση αφαίρεσης όγκου μέσα από το φρύδι, που σε ιατρικούς όρους ονομάζεται “υπερκόγχιος κρανιοτομία” είναι μια ελάχιστα επεμβατική τεχνική αφαίρεσης όγκων εγκεφάλου, όπου η τομή πράγματι είναι σχεδόν αόρατη και η κρανιοτομία, δηλαδή το άνοιγμα του κρανίου είναι πολύ μικρό

Αριστερή φωτό: το μετεγχειρητικό αισθητικό αποτέλεσμα της τομής μέσα στο φρύδι δεξιά (και όχι πάνω απ’ το φρύδι, όπως βλέπουμε σε πολλές μετεγχειρητικές φωτογραφίες) . Κέντρο: το μικρό τμήμα οστού που αφαιρείται και από το ίδιο περιστατικό στη δεξιά φωτό: 3D ανασύνθεσης μετεγχειρητικής αξονικής όπου φαίνεται η ιδιαίτερα μικρή κρανιοτομία (δίκην κλειδαρότρυπας) αριστερά.

• Πρόκειται για “παγκόσμια πρωτοτυπία”;

Φυσικά και όχι. Η τεχνική είναι γνωστή εδώ και περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες. Μάλιστα η πρώτη αναφορά ήταν το 1978 από τους Broke και Dietz (Brock M, Dietz H. The small frontolateral approach for the microsurgical treatment of intracranial aneurysms. Neurochirurgia (Stuttg). 1978;21(6):185–91.) Η τεχνική έγινε δημοφιλής από τον Γερμανό νευροχειρουργό Axel Perneczky (Surg Neurol 2003 Mar;59(3):223-7). Η μέθοδος έχει επίσης δημοσιευτεί με όλες τις διάφορες ανατομικές παραλλαγές. Κατά την άποψή μου, μικρές αλλαγές στην τεχνική που μπορεί να εφαρμόζει ο εκάστοτε νευροχειρουργός δεν αποτελούν “παγκόσμια πρωτοτυπία”.

• Η τεχνική μειώνει το χρόνο της επέμβασης από τις 8 στις 3 ώρες;

Με την υπερκόγχιο κρανιοτομία, πράγματι μειώνεται ο χειρουργικός χρόνος. Αλλά η μείωση αντιστοιχεί στο χρόνο της κρανιοτομίας και της αποκατάστασής της στο τέλος του χειρουργείου. Αυτό το όφελος δεν είναι φυσικά 5 ώρες, μια και το μεγαλύτερο κομμάτι του χειρουργικού χρόνου αφιερώνεται στην παρασκευή και τελικά αφαίρεση του όγκου. Το μεγάλο όφελος της υπερκόγχιου κρανιοτομίας είναι ότι περιορίζει τον τραυματισμό υγιών ιστών.

• Με την τεχνική αυτή μπορούν να αφαιρεθούν πολύ μεγάλοι όγκοι, που δε θα μπορούσαν να αφαιρεθούν με άλλες τεχνικές

Πράγματι με την τεχνική αυτή μπορούμε να αφαιρέσουμε πολύ μεγάλους όγκους. (Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα θα δείτε εδώ: Υπερκόγχιος Κρανιοτομία | Π. Σταυρινού.) Αλλά δεν μπορούν φυσικά όλοι οι όγκοι να αφαιρεθούν μέσα από το φρύδι, ούτε πρέπει. Το σωστό είναι να επιλέγεται η κατάλληλη τεχνική για τον σωστό όγκο. Άλλες φορές είναι δυνατή η αφαίρεση μέσα από τη μύτη (ενδοσκοπικά) όπως σε αδενώματα της υπόφυσης ή κρανιοφαρυγγιώματα ενώ άλλες φορές είναι σοφό να γίνεται μεγάλη κρανιοτομία (πχ σε χειρουργεία με τον ασθενή ξύπνιο όπου θέλουμε να χαρτογραφήσουμε τον εγκέφαλο).

• Ναι, αλλά στο άρθρο στο διαδίκτυο αναφέρεται ότι με την τεχνική αυτή αφαιρούνται όγκοι “στο μέγεθος μήλου”.

Όπως προαναφέρθηκε, η αφαίρεση μεγάλων όγκων μέσα από το φρύδι, παρόλο που είναι τεχνικά πιο δύσκολη (λογικό!) δεν είναι κάτι σπάνιο ούτε παγκόσμια πρωτοτυπία.
Η λογική ερώτηση είναι “πως γίνεται να γνωρίζει ένας χειρουργός αν έχει ξαναβγεί παρόμοιος ή και μεγαλύτερος όγκος μέσα από το φρύδι, σε άλλο κέντρο”. Η απάντηση είναι η προφανής: δε γίνεται να το γνωρίζει.

Στην παρακάτω εικόνα παραθέτω την περίπτωση ασθενούς με γιγαντιαίο μηνιγγίωμα το οποίο αφαιρέθηκε μέσα από υπερκόγχιο κρανιοτομία (τομή στο φρύδι). Το αν ο συγκεκριμένος όγκος είναι μεγαλύτερος ή μικρότερος απ’ αυτούς στους οποίους αναφέρεται το viral άρθρο είναι άγνωστο και εν’ τέλει – αδιάφορο.

Γιγαντιαίο μηνιγγίωμα το οποίο αφαιρέθηκε πλήρως με υπερκόγχιο κρανιοτομία. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το συγκεκριμένο περιστατικό Υπερκόγχιος Κρανιοτομία | Π. Σταυρινού

Συμπέρασμα

Η υπερκόγχιος κρανιοτομία είναι ένα ακόμα -σημαντικό- όπλο στη φαρέτρα του καλά εκπαιδευμένου χειρουργού βάσης κρανίου. Δεν αποτελεί καμία παγκόσμια πρωτοτυπία.

Έχει όπως όλες οι προσπελάσεις, τις ενδείξεις και τους περιορισμούς της.

Ο σκοπός δεν είναι να βγάζουμε τεράστιους όγκους μέσα από μικρές οπές ανεξαρτήτου ρίσκου. Ο σκοπός είναι να απαλλάσσουμε τον ασθενή με ασφάλεια από το πρόβλημά του και ει δυνατόν να το κάνουμε αυτό με το ελάχιστο δυνατό τραύμα.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι σαφέστατα το ίντερνετ, τα social media και τα ΜΜΕ βοηθούν ώστε να ενημερώνονται οι ασθενείς για τις νέες εξελίξεις. Όμως οι σωστές πλατφόρμες για να ανακοινώνονται “παγκόσμιες πρωτοτυπίες” και νέες τεχνικές δεν είναι το πρωτίστως το ίντερνετ αλλά τα ιατρικά συνέδρια και τα ιατρικά περιοδικά, ώστε οι τεχνικές να μπορούν να αξιολογηθούν και να κριθούν σωστά από τους συναδέλφους.