Μια απ’ τις συχνότερες ερωτήσεις που θέτουν οι ασθενείς οι οποίοι σκέπτονται ένα χειρουργείο για κήλη στη μέση (δισκεκτομή) είναι τι θα πρέπει να κάνουν, τι ακριβώς οδηγίες θα πρέπει να ακολουθήσουν ώστε να έχουν την καλύτερη δυνατή αποκατάσταση και να αποφύγουν παρόμοια προβλήματα στο μέλλον.
Οι γιατροί σπονδυλικής στήλης (νευροχειρουργοί ή ορθοπαιδικοί) και οι συναφείς ειδικότητες όπως πχ. Φυσικοθεραπευτές κλπ δίνουν συχνά αντικρουόμενες πληροφορίες με αποτέλεσμα ο ασθενής να αισθάνεται ανασφάλεια.
Ο στόχος του παρόντος σύντομου άρθρου είναι να παρουσιάσει τα επιστημονικά δεδομένα γύρω από την αποκατάσταση ασθενών μετά από χειρουργείο δισκοκήλης.
Η μετεγχειρητική αντιμετώπιση είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει αρκετούς ερευνητές. Οι Dolan et al σε μια τυχαιοποιημένη μελέτη, συνέκριναν ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε μικροδισκεκτομή και στη συνέχεια σε μετεγχειρητική φυσικοθεραπεία (μυική ενδυνάμωση και αεροβικές ασκήσεις) με ασθενείς που δεν έκαναν φυσικοθεραπεία μετά το χειρουργείο. Οι συνολικά 20 ασθενείς χωρίστηκαν σε 2 ομάδες: στην πρώτη ομάδα οι ασθενείς ξεκίνησαν 6 εβδομάδες μετά το χειρουργείο πρόγραμμα αποκατάστασης για συνολικά 4 εβδομάδες, ενώ στη δεύτερη ομάδα δεν έγινε τίποτα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα σ’ ότι αφορά στον πόνο και τη λειτουργικότητα για τους ασθενείς που κάνανε φυσικοθεραπεία. Παρόμοια αποτελέσματα έδειξαν και οι μελέτες των Kulig K. & Danielsen J το 2015 & 2000 αντίστοιχα.
Αντίθετα, η μελέτη του Oostenhuis (J Physiother 2017) δεν έδειξε κάποιο όφελος υπέρ των ασθενών που έλαβαν φυσικοθεραπεία μετά το χειρουργείο. Η μελέτη περιελάμβανε 169 ασθενείς οι οποίοι χωρίστηκαν σε 2 ομάδες. Η πρώτη ομάδα (92 ασθενείς) ξεκίνησαν με φυσικοθεραπεία αμέσως μετά το χειρουργείο ενώ η δεύτερη δεν έκανε τίποτα. Μια άλλη μεγάλη μελέτη, από διάφορα νοσοκομεία του Ηνωμένου Βασιλείου (McGregor et al, Spine 2011) συμπεριέλαβε 338 ασθενείς και τους χώρισε σε 4 ομάδες: Η πρώτη ομάδα έκανε φυσικοθεραπεία και πήρε γραπτές οδηγίες πως να συμπεριφέρεται. Η δεύτερη ομάδα έκανε μόνο φυσικοθεραπεία. Η τρίτη ομάδα πήρε μόνο γραπτές οδηγίες και η τέταρτη ομάδα δεν έκανε τίποτα. Η μελέτη έδειξε ότι τελικά όλες οι ομάδες κατέληγαν στο ίδιο σημείο, δηλαδή είχαν στο τέλος ένα καλό αποτέλεσμα, αλλά η ομάδα που ακολούθησε πρόγραμμα αποκατάστασης είχε καλύτερη πορεία τουλάχιστον στην αρχή. Μια ερευνητική ομάδα από την Αυστρία (Erdogmus et al, 2007) μελέτησε αν η φυσικοθεραπεία ή/και το αυχενικό (!) μασάζ έχει κάποιο επιπλέον όφελος μετά από επέμβαση για κήλη δίσκου στην οσφύ. Βρήκανε ότι η φυσικοθεραπεία είχε όφελος, αλλά το ίδιο είχε και το μασάζ! Εδώ αξίζει να τονισθεί ότι το μασάζ γινόταν στον αυχένα και φυσικά προκαλεί εντύπωση το ότι η στοχευμένη φυσικοθεραπεία πέτυχε τα ίδια αποτελέσματα με το αυχενικό μασάζ! Ίσως τελικά ψυχολογικοί παράγοντες (δηλαδή η ανάγκη του ασθενούς να νιώθει ότι βοηθά με κάποιον τρόπο το σώμα του) να παίζει κάποιο ρόλο.
Ένα σημαντικό ερώτημα που πολλοί προσπάθησαν να απαντήσουν είναι το πότε πρέπει να ξεκινά η φυσικοθεραπεία. Οι περισσότερες μελέτες (Kjellby-Wendt 1998 & Milisdotter 200&) δείχνουν ότι καλό είναι η κινητοποίηση και η ασκήσεις να ξεκινούν σχετικά νωρίς και ότι αυτό δεν αυξάνει την πιθανότητα προβλημάτων ή υποτροπής. Αυτό το χρονικό διάστημα είναι περίπου οι 6 εβδομάδες. Είναι σημαντικό ο δίσκος να επουλωθεί και πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι το να ξεκινάς με ασκήσεις νωρίτερα ίσως καθυστερεί την επούλωση του ινώδους δακτυλίου του δίσκου. Ο ινώδης δακτύλιος είναι το εξωτερικό τμήμα του δίσκου και αυτό που κρατά τον πυρήνα στη θέση του. Η επούλωση του ινώδους δακτυλίου περνά από 3 φάσεις: στην α’ φάση, που κρατά 6 εβδομάδες επουλώνεται το εξωτερικό τμήμα του δακτυλίου. Η β’ φάση διαρκεί ως και ένα χρόνο και εκεί είναι που επουλώνεται πλήρως ο ινώδης δακτύλιος. Κατά τη διάρκεια της β’ αυτής φάσης είναι που επισυμβαίνουν οι περισσότερες υποτροπές (δηλ. επανεμφάνιση της κήλης). Η γ’ φάση είναι αυτή στην οποία ο ινώδης δακτύλιος ισχυροποιείται. Γι’ αυτό το λόγο, οι περισσότεροι γιατροί συνιστούν να περιμένει κανείς τουλάχιστον 6 εβδομάδες πριν ξεκινήσει με εκγύμναση.
Στο ερώτημα αν είναι απαραίτητη η ζώνη μετά από χειρουργείο, η απάντηση είναι όχι (Ζoia 2018 & Zarghooni 2013) .
Συμπέρασμα
Συνοψίζοντας, οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι το να κάνει κανείς φυσικοθεραπεία μετά από χειρουργείο στη μέση συνοδεύεται από καλύτερα αποτελέσματα σε σχέση με το να μην κάνει τίποτα. Παρόλα αυτά, το είδος της αποκατάστασης, η διάρκεια και η έντασή της παραμένουν ασαφή (Rushton 2011). Είναι πιθανό οι ασθενείς να επωφελούνται τελικά, επειδή κατά τη διάρκεια της φυσικοθεραπείας τους μαθαίνουν πως να συμπεριφέρονται σωστά και να προστατεύουν τη μέση τους.
Ο νευροχειρουργός Παντελής Χ. Σταυρινού είναι κάτοχος πιστοποίησης Master της Γερμανικής Εταιρίας Σπονδυλικής Στήλης (DWG- Master Certificate)
