Η περινευρική κύστη είναι μια διάταση του περιβλήματος του νεύρου η οποία περιέχει εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) και εμφανίζεται συνήθως στις ιερές ρίζες δηλαδή στις ρίζες εκείνες οι οποίες βρίσκονται εντός του ιερού οστού (Το ιερό οστό είναι το τελικό τμήμα της σπονδυλικής στήλης). Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό παγιδεύεται εντός της διάτασης αυτής σχηματίζοντας μια κύστη. Το υγρό της κύστης μπορεί να είναι υπό πίεση, προκαλώντας με τη σειρά του πίεση στα νεύρα.
Το κυριότερο χαρακτηριστικό που ξεχωρίζει τις κύστεις Tarlov από τις λοιπές κύστεις της σπονδυλικής στήλης είναι η παρουσία νευρικών ριζιδίων εντός της κύστης.
Εικόνα 1: Μαγνητική τομογραφία οσφυοϊεράς μοίρας όπου φαίνονται πολλαπλές περινευρικές κύστεις στο ύψος του ιερού οστού.
Συχνότητα
Μικρές, ασυμπτωματικές κύστεις Tarlov παρουσιάζονται στο 5-9% του πληθυσμού. Οι μεγάλες, συμπτωματικές κύστεις είναι σχετικά σπάνιες. Οι κύστεις Tarlov ανακαλύφθηκαν το 1938 και ακόμα και σήμερα υπάρχουν πολλά πράγματα που δε γνωρίζουμε. Σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση, το 87% των ασθενών ήταν γυναίκες ενώ μόλις το 13% άνδρες. Το 3% δεν είχαν κανένα απολύτως σύμπτωμα, το 4,2% ανέφερε πολύ ήπιο πόνο, το 7,6% ήπιο, το 31,5% ανέφερε μέτριας έντασης πόνο, το 38,6% έντονο και το 15,1% πολύ έντονο πόνο.
Συμπτώματα
Η επικρατούσα άποψη είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κύστεων Tarlov είναι ασυμπτωματικές. Και πράγματι, στις μελέτες φαίνεται ότι μόνο το 1-2% των κύστεων Tarlov είναι όντως συμπτωματικές. Αν όμως πράγματι προκαλούν συμπτώματα, αυτά μπορεί να είναι:
Πόνος στη περιοχή του ιερού οστού
Πόνος στο κάθισμα. Ο ασθενής περιγράφει ότι αισθάνεται “σα να κάθεται σε πέτρα”
Πόνος όταν ο ασθενής σηκώνεται όρθιος
Πόνος στα πόδια και κυρίως στην οπίσθια επιφάνεια των μηρών
Στυτική δυσλειτουργία
Διαταραχή ελέγχου ουροδόχου κύστης
Πυελικός πόνος κ.α.
Διάγνωση
Η διάγνωση κατά κανόνα μπαίνει με τη μαγνητική τομογραφία. Οι κύστεις της σπονδυλικής στήλης φαίνονται ως κυστικοί σχηματισμοί γεμάτοι εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Επειδή όμως υπάρχουν πολλών ειδών κύστεις στην περιοχή των νεύρων της σπονδυλικής στήλης, η μαγνητική τομογραφία συνήθως αδυνατεί να διακρίνει ανάμεσα στις λεπτές διαφορές που έχουν οι κύστεις αυτές μεταξύ τους (πχ. πραγματική κύστη Tarlov vs μηνιγγικό εκκόλπωμα κλπ)
Συχνά είναι απαραίτητες συμπληρωματικές εξετάσεις. Πχ σε ασθενείς με κυστικές διαταραχές είναι απαραίτητος ο ουροδυναμικός έλεγχος ο οποίος θα δείξει αν η αιτία της κυστικής δυσλειτουργίας είναι νευρογενής ή όχι. Συχνά επίσης είναι απαραίτητος ηλεκτροφυσιολογικός έλεγχος.
Θεραπεία
Σε ασθενείς χωρίς συμπτώματα ή σε εκείνους που τα συμπτώματα είναι άσχετα με τις κύστεις, δε χρειάζεται καμία απολύτως θεραπεία.
Αν έχουν αποκλειστεί όλα τα άλλα αίτια πόνου και η κύστη Tarlov εντοπιστεί ως υπεύθυνη των προβλημάτων του ασθενούς, τότε υπάρχει η δυνατότητα χειρουργικής αντιμετώπισης του προβλήματος. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν.
Αριστερά: Διεγχειρητική εικόνα από αποσυμπίεση και θυριδοποίηση περινευρικής κύστης Tarlov. Φαίνεται το σημείο στο οποίο γίνεται η διάνοιξη και ξεκινά η διερεύνηση της κύστης. Δεξιά, με το εργαλείο (αγκιστράκι) καταδεικνύεται το σημείο στο οποίο εισρέει και παγιδεύεται το εγκεφαλονωτιαίο υγρό εντός της κύστης (βαλβιδικός μηχανισμός).
Προσωπικό αρχείο νευροχειρουργού Π. Σταυρινού
Σχόλιο του γιατρού:
Η διάγνωση “κύστεις Tarlov” ή “περινευρικές κύστεις” είναι κάτι που ο ασθενής διαβάζει σχετικά συχνά στο πόρισμα της μαγνητικής του. Και εκεί ξεκινά συνήθως η αναζήτηση στο ίντερνετ και στους γιατρούς. Το πρώτο που πρέπει να πω είναι ότι υπάρχει μεγάλη σύγχυση (ακόμα και μεταξύ των γιατρών) τι είναι ακριβώς η κύστη Tarlov. Το πρόβλημα ξεκινά με το γεγονός ότι υπάρχουν πολλά είδη κύστεων που παρουσιάζονται στα νεύρα της σπονδυλικής στήλης με πολύ μικρές -αλλά μερικές φορές σημαντικές- διαφορές μεταξύ τους. Και ενώ οι περισσότερες κύστεις είναι απλώς φυσιολογικές ανατομικές παραλλαγές, υπάρχουν και κάποιες μορφές οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα.
Επιπλέον, επειδή οι περισσότεροι ασθενείς με κύστεις Tarlov είναι ασυμπτωματικοί, ο γιατρός δυσκολεύεται πολύ να εντοπίσει εκείνον τον έναν ασθενή ο οποίος αποτελεί την εξαίρεση.
Επιπλέον, οι περισσότεροι ασθενείς έχουν διάφορα προβλήματα στη μέση τους όπως πχ. δισκοκήλες, στενώσεις, αρθροπάθεια κ.ο.κ με αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά δύσκολο μερικές φορές να ξεχωρίσει κανείς τι προέρχεται από που.
Τα τελευταία χρόνια έχοντας αντιμετωπίσει αρκετούς ασθενείς με κύστεις Tarlov, έχω καταλήξει στον παρακάτω θεραπευτικό αλγόρυθμο:
Αν τα συμπτώματα του ασθενούς ταιριάζουν με αυτά που προκαλούν οι κύστεις (κυρίως πόνος στην περιγεννητική περιοχή, πόνος στο κάθισμα και κυστικές διαταραχές) τότε αρχικά κάνω μια παρακέντηση της κύστης υπό αξονικό τομογράφο. Μ’ αυτόν τον τρόπο μειώνεται άμεσα η πίεση εντός της κύστης. Αν τα συμπτώματα του ασθενούς βελτιωθούν παροδικά, τότε προχωρώ σε χειρουργική επέμβαση. Αυτή συνήθως περιλαμβάνει διάνοιξη και θυριδοποίηση της κύστης και σύγκλιση του βαλβιδικού μηχανισμού.
Αν η επιλογή των χειρουργικών ασθενών γίνει προσεκτικά, τότε τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά.
Ο νευροχειρουργός Παντελής Χ. Σταυρινού είναι κάτοχος πιστοποίησης Master της Γερμανικής Εταιρίας Σπονδυλικής Στήλης (DWG)
